Międzynarodowa grupa naukowców z uniwersytetów w Warszawie, Mariborze i San Sebastian, z udziałem dr. hab. Wiktora Lewandowskiego, dr hab. Damiana Pociechy, prof. UW, oraz prof. dr hab. Ewy Góreckiej z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, opublikowała właśnie artykuł przeglądowy dotyczący chiralnych faz ciekłokrystalicznych w prestiżowym czasopiśmie naukowym Advanced Materials. Praca powstała m. in. dzięki wsparciu grantu FIRST TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej prowadzonego przez dr. hab. Wiktora Lewandowskiego.
Chiralność, czyli możliwość występowania obiektu w dwóch, niemal identycznych postaciach, mających się do siebie jak odbicie lustrzane (np. ręka prawa vs. lewa, spirala skręcona w prawo vs. w lewo), jest wszechobecna w przyrodzie. O chiralności mówmy m. in. w kontekście cząstek subatomowych, pojedynczych molekuł, tkanek czy galaktyk. Ta właściwość materii ma szczególne znaczenie dla przemysłu farmaceutycznego czy medycznego, ponieważ układy biologiczne są wysoce wyspecjalizowane w rozpoznawaniu, selekcji i kontroli chiralności. Jednak pomimo wielu badań, nadal brakuje nam pełnego zrozumienia tych zjawisk.
Świetnym obiektem modelowym do badań chiralności są znane z wyświetlaczy fazy ciekłokrystaliczne (LC), które pod wieloma względami charakteryzują się cechami podobnymi do układów biologicznych – wykazują pewien stopień uporządkowania, dynamiczną strukturę i przełączalne właściwości. Pierwszą chiralną fazę LC odkryto już na przełomie XIX i XX w., jednak gwałtowny rozwój narzędzi chemii materiałowej oraz nanotechnologii spowodował, że w ciągu ostatnich 10 lat opisano więcej nowych chiralnych faz LC, niż przez poprzednie 100 lat!
W przygotowanej pracy badacze analizują możliwości rozwoju dziedziny chiralnych LC. Oprócz rysu historycznego, omawiają poszczególne typy faz i sposoby badania ich struktury i właściwości. W szczególności koncentrują się na zastosowaniu niedawno opracowanej metody badawczej – rezonansowego rozpraszania promieniowania rentgenowskiego (RXS). Metoda ta, w przeciwieństwie do standardowych metod dyfrakcji rentgenowskiej, może dostarczyć informacji o chiralnym ułożeniu molekuł budujących dany materiał. W pracy pokazują, jak interpretować wyniki uzyskiwane tą metodą oraz jak śledzić zjawisko przenoszenia chiralności pomiędzy strukturami o różnych wielkościach. Omawiają także technologiczne perspektywy wykorzystania chiralnych faz ciekłokrystalicznych, szczególnie w kontekście ich integracji z innymi materiałami funkcjonalnymi.
Więcej informacji:
- Omawiana publikacja w Advanced Materials
- Wcześniejsza publikacja w Advanced Materials o kompozytach nanocząstek z chiralnymi LC
- Opis badań prowadzonych przez dra hab. Wiktora Lewandowskiego w ramach grantu w programie FIRST TEAM
Zdjęcie: (od lewej) dr hab. Wiktor Lewandowski, prof. Nataša Vautopic, prof. dr hab. Ewa Górecka_Archiwum prywatne
Źródło: www.fnp.org.pl